مهر: این روزها ناترازی بنزین به یک چالش اساسی در کشور تبدیل شده چرا که این مساله بیشتر مربوط به عدم تعادل در عرضه و تقاضا است شاید برای همین است که کارشناسان این حوزه راه حل های متفاوتی نظیر استاندارد سازی خودروهای داخلی از رده خارج شدن خودروهای فرسوده و استفاده از خودروهای هیبریدی را برای حل این مشکل ارائه می‌دهند؛ اما یکی از این راهکاری که مورد بی مهری قرار گرفته است ساخت پالایشگاه‌های کوچک مقیاس است که علاوه بر بی نیازی ما به واردات بنزین می‌تواند بستری برای صادرات بنزین را در یک برنامه بلند مدت داشته باشد. روح الله کهن هوش نژاد کارشناس انرژی در رابطه با این موضوع به خبرنگار مهر می‌گوید: ساخت پالایشگاه‌های کوچک مقیاس راهکاری نوین برای حل ناترازی بنزین است.
وی با اشاره به اینکه ساخت پالایشگاه‌های کوچک‌مقیاس به عنوان یک راهکار نوین برای حل چالش‌های صنعت پالایش نفت در ایران مطرح شده است می‌گوید: این ایده می‌تواند راهکاری برای ناترازی بنزین و دیگر فراورده‌های نفتی در کشور باشد. با توجه به شرایط خاص اقتصادی و سیاسی ایران ساخت پالایشگاه‌های عظیم و سرمایه‌بر ممکن است با چالش‌هایی همراه باشد در نتیجه ساخت پالایشگاه‌های کوچک‌مقیاس می‌تواند راهکاری انعطاف‌پذیرتر و کم‌هزینه‌تر باشد.
به گفته این کارشناس انرژی پالایشگاه‌های کوچک‌مقیاس می‌توانند با استفاده از فناوری‌های نوین و با در نظر گرفتن نیازهای منطقه‌ای بهینه‌سازی شوند. این پالایشگاه‌ها می‌توانند در نزدیکی منابع نفت یا در نزدیکی بازار هدف قرار گیرند و با توجه به مقیاس کوچک خود سریع‌تر ساخته شده و به بهره‌برداری برسند.
ساخت پالایشگاه‌های کوچک مقیاس نسبت به بزرگ کارآمد تر است
کهن هوش نژاد تصریح می‌کند: پالایشگاه‌های کوچک مقیاس می‌توانند با استفاده از فناوری‌های نوین نسبت به پالایشگاه‌های بزرگ کارآمدتر و دوستدار محیط زیست‌تر باشند. این ایده می‌تواند فرصت‌های شغلی جدیدی نیز ایجاد کند و به توزیع عادلانه‌تر ثروت در کشور کمک کند.
وی می‌گوید: با در نظر گرفتن مزایای ذکر شده به نظر می‌رسد که ساخت پالایشگاه‌های کوچک‌مقیاس می‌تواند راهکاری عملی و مثمر ثمر برای حل چالش‌های صنعت نفت ایران از جمله ناترازی بنزین باشد.
مصرف بنزین باید کاهش یابد
سعید نوری کرم دیگر کارشناس انرژی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه برای حل مسئله ناترازی بنزین در کشور باید علاوه بر دنبال کردن راهکارهای افزایش تولید بنزین به راهکارهای کنترل و کاهش مصرف بنزین نیز توجه کرد اظهار کرد: در واقع این راهکارها مکمل هم هستند چراکه افزایش تولید بدون توجه به راهکارهای کنترل و کاهش مصرف بنزین سبب اتلاف منابع و آسیب‌های محیط زیستی می‌شود.
وی ادامه داد: ارتقا کمی پالایشگاه‌های نفت خام فعلی احداث پالایشگاه‌های مقیاس کوچک احداث پالایشگاه‌های نسل سوم (پالایشگاه‌های با رویکرد تولید مواد پتروشیمیایی و پلیمری) تنوع بخشی به سبد سوخت استفاده از فناوری‌های نوین به منظور کاهش مصرف سوخت در خودروهای فعلی و خودروهای تولیدی پیش از ورود به بازار واردات و تولید خودروهای هیبریدی و برقی اسقاط خودروهای فرسوده توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی و کاهش قاچاق سوخت از جمله راهکارهایی هستند که زمینه کاهش و رفع ناترازی بنزین در کشور را فراهم می‌کنند.
هزینه سرمایه گذاری برای پالایشگاه‌های کوچک کمتر است
نوری کرم خاطرنشان کرد: بر اساس داده‌های مصرف بنزین طی ده سال گذشته پیش‌بینی می‌شود که در طول سال جاری میزان مصرف بنزین به حدود ۱۲۵ تا ۱۳۰ میلیون لیتر در روز افزایش یابد که این به معنای کسری حدود ۱۰ میلیون لیتری بنزین و هزینه واردات بیش از ۲ میلیارد دلاری است.
به گفته این کارشناس انرژی باید به دنبال راهکارهای کوتاه مدت در بخش‌های تولید و مصرف بود. ارتقا کمی پالایشگاه‌های نفت خام موجود و احداث پالایشگاه‌های مقیاس کوچک از جمله راهکارهای کوتاه مدت در بخش تولید محسوب می‌شوند ارتقا کمی پالایشگاه‌های نفت خام موجود و احداث پالایشگاه‌های مقیاس کوچک از جمله راهکارهای کوتاه مدت در بخش تولید محسوب می‌شوند.
وی ادامه داد: همچنین باید این نکته را نیز در نظر گرفت که احداث پالایشگاه مقیاس کوچک علاوه بر اینکه به مدت زمان کمتری برای بهره‌برداری نیاز دارد هزینه سرمایه‌گذاری آن نیز کمتر است. همچنین در کنار احداث پالایشگاه‌های مقیاس کوچک باید به احداث پالایشگاه‌های نسل سوم با هدف تکمیل زنجیره ارزش نفت خام نیز توجه کرد.
افزایش تولید بنزین به تنهایی کافی نیست
نوری کرم با اشاره به اینکه تنها افزایش تولید کافی نیست و باید کاهش مصرف بنزین را در پیش گرفت تصریح کرد: اسقاط خودروهای فرسوده واردات خودروهای هیبریدی و برقی توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی و بهره‌گیری از راهکارهای کاهش مصرف سوخت در خودروهای تولیدی در این دسته جای می‌گیرند. به‌عنوان مثال خودروهای داخلی به ازای هر ۱۰۰ کیلومتر پیمایش درون شهری ۹ تا ۱۲ لیتر بنزین مصرف می‌کنند که این مقدار دو برابر مصرف استاندارد جهانی است که می‌توان با استفاده از فنا وری‌های جدید موتور احتراقی ارتقای فناوری سیستم‌های انتقال قدرت استفاده از مواد کامپوزیتی و فیبر کربنی سبک وزن در سازه خودروها و قطعات داخلی آن‌ها در راستای کاهش وزن طراحی آیرودینامیکی بدنه خودرو و بهینه‌سازی فرآیند احتراق در خودروها تا حدود زیادی می‌توان مصرف سوخت خودروهای داخلی را کاهش داد.
این کارشناس انرژی خاطر نشان کرد: افزایش ظرفیت پالایشی کشور (ارتقا پالایشگاه‌های نفت خام موجود و احداث پالایشگاه جدید) و به‌کارگیری راهکارهای کنترل مصرف که در قبل نیز به آن اشاره شد مهم‌ترین راهکارها برای حل دائمی مسئله ناترازی بنزین کاهش ارزبری و ارزآوری است.
صادرات بنزین توسط ایران دور از دسترس نیست
کهن هوش نژاد با اشاره به اینکه در صورت حل ناترازی بنزین حتی می‌توان به صادرات آن امیدوار بود خاطر نشان کرد: ایران کشوری با ذخایر عظیم نفتی همواره در نوسان بین واردکننده و صادرکننده بنزین بوده است. دور از دسترس نیست که ایران به صادرکننده بنزین تبدیل شود البته برای تبدیل شدن به یک صادرکننده بنزین ایران باید بر موانعی مانند تحریم‌های بین‌المللی نیاز به فناوری‌های پیشرفته پالایشی و رقابت با صادرکنندگان بزرگ فائق آید. با این حال پیشرفت‌های اخیر در توسعه پالایشگاه‌های داخلی و افزایش ظرفیت تولید بنزین گام‌های مثبتی در این جهت هستند.
وی اضافه کرد: با تمرکز بر بهینه‌سازی فرآیندهای پالایش بهبود زیرساخت‌ها و همکاری‌های بین‌المللی ایران می‌تواند به نقطه‌ای برسد که نه تنها نیاز داخلی خود را برطرف کند بلکه به یک بازیگر کلیدی در بازار جهانی بنزین تبدیل شود. این امر نه تنها به بهبود اقتصاد کشور کمک خواهد کرد بلکه می‌تواند ایران را به یک قدرت تأثیرگذار در عرصه انرژی جهانی تبدیل نماید.
این کارشناس انرژی با اشاره به اینکه افزایش تولید داخلی امری الزامی است اضافه کرد: سرمایه‌گذاری در پالایشگاه‌ها و افزایش ظرفیت تولید بنزین می‌تواند یک راهکار بلندمدت برای رفع ناترازی عرضه و تقاضا باشد. همچنین می‌توان با بهینه‌سازی فرآیندها و استفاده از فناوری‌های نوین میزان تولید را افزایش داد.
کهن هوش نژاد اضافه کرد: با اجرای این راهکارها می‌توان امید داشت که ناترازی عرضه و تقاضای بنزین در ایران تا حدی برطرف شود و کشور در مسیر خودکفایی و پایداری انرژی گام بردارد. همچنین با کاهش تقاضا و مدیریت عرضه می‌توان هزینه‌های دولت را نیز کاهش داد و منابع را به سمت بخش‌های دیگر اقتصادی هدایت کرد.
نوری کرم در این زمینه با اشاره به اینکه تجربه تبدیل شدن از واردکننده بنزین به صادرکننده بنزین را داریم تجربه تبدیل شدن از واردکننده بنزین به صادرکننده بنزین را داریم اضافه کرد: در سال ۱۳۹۷ میزان مصرف بنزین حدود ۸۹ میلیون لیتر در روز و میزان تولید بنزین کشور حدود ۸۱ میلیون لیتر در روز بود اما با افتتاح پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس تولید بنزین کشور در سال ۱۳۹۸ به ۹۷ میلیون لیتر در روز رسید و ایران به صادرکننده بنزین تبدیل شد.
وی گفت: در شرایط فعلی با توجه به اینکه کشور با کمبود میعانات گازی رو به رو است طراحی پالایشگاه‌ها با خوراک میعانات گازی ممکن نیست و باید طراحی پالایشگاه بر اساس خوراک نفت خام باشد تا بتوان بر موضوع کاهش و رفع ناترازی بنزین غلبه کرد. در واقع این راهکار در بخش تولید اثربخش است اما باید به راهکارهای کنترل و کاهش مصرف نیز به‌طور همزمان توجه داشت تا مسئله ناترازی بنزین تکرار نشود.
تنوع در سبد سوختی روند کاهشی بنزین را به دنبال دارد
به گفته کهن هوش نژاد تشویق مردم به استفاده از خودروهای برقی هیبریدی و سوخت‌های جایگزین مانند CNG می‌تواند به کاهش تقاضای بنزین کمک کند. توسعه زیرساخت‌های لازم برای این نوع از سوخت‌ها نیز باید در اولویت باشد.
وی ادامه داد: گاهی اوقات ناترازی عرضه و تقاضا ناشی از مشکل توزیع و حمل‌ونقل است. می‌توان با بهبود زیرساخت‌ها استفاده از فناوری‌های نوین و بهینه‌سازی مسیرها و روش‌های توزیع این مشکل را تا حدی برطرف کرد.
کهن هوش نژاد توضیح داد: استفاده از ابزارهای اقتصادی مانند قیمت‌گذاری پویا می‌تواند به تنظیم بازار بنزین کمک کند. همچنین می‌توان با ارائه تخفیف‌ها و مشوق‌های مناسب مصرف را در زمان‌های کم‌تقاضا تشویق کرد و در زمان‌های پر تقاضا مصرف را کاهش داد.
بر اساس این گزارش علاوه بر در پیش گرفتن راهکارهای مصرفی باید برای تولید بنزین نیز چاره اندیشی شود که به نظر می‌رسد تولید بنزین از طریق پالایشگاه‌های مقیاس کوچک در کوتاه‌ترین زمان ممکن می‌تواند برای حل بحران ناترازی بنزین مثمر ثمر واقع شود.