مهر: بنا بر نظر برخی کارشناسان ایکس ری کامیونی یکی از ابزارهای قدرتمند در مبارزه با قاچاق کالا و ارز است. باوجود برخی چالش‌ها و محدودیت‌ها استفاده از این دستگاه‌ها می‌تواند به طور قابل‌توجهی در کاهش قاچاق کالا مؤثر باشد. برای افزایش اثربخشی این دستگاه‌ها باید به‌صورت مستمر به بهبود و توسعه آن‌ها پرداخته شود و از طرفی سایر اقدامات لازم برای مبارزه با قاچاق نیز به‌موازات آن انجام شود.
در همین رابطه مرصاد شهرودی پژوهشگر و کارشناس مبارزه با مفاسد اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر نظارت ضعیف را علت اصلی وفور کالای قاچاق در کشور عنوان و اعلام داشت: باوجوداینکه بیش از دو دهه از آغاز فعالیت ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز می‌گذرد اما همچنان فروش اجناس قاچاق در بازار مشاهده می‌شود امری که ضربه مهلکی را به تولید و اشتغال کشور وارد می‌کند.
وی ادامه داد: گردش مالی ۲۰ میلیارددلاری قاچاق (ورودی و خروجی) نتیجه بی‌توجهی به قانون است قانونی که در سال ۱۳۹۲ به تصویب رسید اما عملاً بر روی کاغذ خلاصه شد درواقع اگر تمامی مفاد قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز در کشور اجرایی شده بود شاهد چنین حجم بالایی از گردش مالی اقتصاد زیر زمینی نبودیم.
موارد قانونی الزام دستگاه ایکس ری در مسیرهای گمرکی
شهرودی تصریح کرد: مطابق با ماده ۵ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مصوب سال ۱۳۹۲ دولت مکلف است به منظور پیشگیری از ارتکاب قاچاق و شناسایی نظام مند آن با پیشنهاد ستاد و پس از ابلاغ رئیس جمهور سامانه‌های الکترونیکی و هوشمند جدید مورد نیاز جهت نظارت بر فرآیند واردات صادرات حمل نگهداری و مبادله کالا و ارز را ایجاد و راه اندازی نماید.
وی افزود: همچنین مطابق با بند «ط» ماده ۳ قانون امور گمرکی مصوب سال ۱۳۹۰ گمرک مکلف به استفاده از فناوری‌های نوین و تجهیز اماکن گمرکی به ابزارهای پیشرفته جهت افزایش و بهبود انجام تشریفات گمرکی شده است.
به گفته این کارشناس مبارزه با مفاسد اقتصادی تجهیز حداقلی گمرکات کشور به فناوری‌ها نوین نتیجه بی‌توجهی به قوانین رسمی کشور است لذا قوه قضائیه و سازمان بازرسی باید به ترک فعلی مدیران در سالیان اخیر پیرامون موضوع فوق رسیدگی کنند.
بی‌توجهی دولت‌ها به بیانات مقام معظم رهبری در خصوص بازرسی کانتینرها
شهرودی بیان داشت: در نوروز سال ۱۳۹۶ مقام معظم رهبری انتقاداتی را نسبت به بازرسی حداقلی کانتینرها مطرح داشتند ایشان لازمه کاهش قاچاق را افزایش بازرسی عنوان کردند و حتی بر واردات یا تولید دستگاه‌های نظارتی این حوزه تاکید داشتند حال باید بررسی کرد که با توجه به بیانات مقام معظم رهبری عملکرد کشور در این حوزه چگونه بوده است.
وی ادامه داد: بر اساس گزارش گمرک مجموع ورود و خروج روزانه کامیون‌ها در ۲۵ مرز زمینی گمرکی بیش از ۱۱ هزار دستگاه است باوجود اینکه مطابق با اظهار نظر رئیس کل گمرک حدود ۲۳ دستگاه ایکس‌ری در این مسیرها وجود دارد اما به دلایلی نظیر زمان بر بودن ترس از اشعه و داشتن کالای قاچاق و ممنوعه بخشی از ناوگان ترانزیتی از مسیرهای گمرکی بدون دستگاه آشکارساز استفاده می‌کنند.
پژوهشگر مبارزه با مفاسد اقتصادی با بیان اینکه سالانه به طور متوسط حدود یک دستگاه ایکس ری به گمرکات کشور اضافه شده است بیان داشت: از سال ۱۳۸۱ تا به امروز ۲۳ دستگاه آشکار ساز به منظور بازرسی کامیون‌ها در گمرکات نصب شد درواقع یکی از دلایل قاچاق سازمان یافته همین عمکرد ضعیف درخصوص استفاده از فناوری‌های نوین نظارتی است.
آیا دستگاه ایکس ری برای رانندگان مضر است؟
شهرودی در پاسخ به شبه برخی از رانندگان پیرامون مضر بودن دستگاه ایکس ری برای سلامتی اعلام کرد: میزان اشعه‌ای دریافتی به هر راننده با هر بار اسکن حدود ۲.۲ میکروسیورت است در حالی که بر اساس تحقیقات صورت گرفته حداکثر اشعه‌ای که هر فرد عادی سالانه قادر به دریافت آن است حدود ۱۰۰۰ میکروسیورت خواهد بود.
وی افزود: با این تفاسیر دستگاه ایکس ری کامیونی عملاً برای رانندگان مضر نیست اما به دلیل اطلاع‌رسانی ضعیف چنین برداشتی در میان این قشر ایجاد شده است.
پژوهشگر مبارزه با مفاسد اقتصادی شناسایی انواع کالاهای ممنوعه مواد منفجره سلاح مواد مخدر مهاجرین غیرقانونی افراد و حیوانات پنهان شده در وسایل نقلیه افزایش سرعت ارزیابی گمرکی و بازرسی جاده‌ای افزایش امنیت و امکان پیشگیری از اقدامات تروریستی سهولت بازرسی بادقت بالا رفع مشکل رانندگان ناوگان در بازرسی غیرهوشمند و… را به‌عنوان بخشی از مزایای توسعه گمرک به دستگاه‌های ایکس ری مطرح کرد.
وی ادامه داد: افزایش استفاده از سامانه نظارتی هوشمند ایکس ری در نهایت به کاهش قاچاق (حتی تا ۵ میلیارد دلار) منجر خواهد شد علاوه بر این به دلیل توان قابل‌قبول شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی در زمینه تولید این دستگاه‌ها از خروجی ارز نیز جلوگیری خواهد شد.
شهرودی در انتها خاطرنشان کرد: به سبب مباحث امنیتی و سلامت اقتصادی کنترل مبادی ورودی و خروجی کشور بسیار حائز اهمیت است لذا در این راستا تجهیزات نوین و کاربردی به جهت بازرسی خودرو در حال تردد اهمیت دارد درواقع با بهره‌گیری از سامانه ایکس ری پایش اصالت کالا تشخیص قاچاق مواد مخدر اسلحه مواد ممنوعه و… با سهولت و دقت بالا میسر می‌شود.