مهر: چندی است که در حال گذران گرم‌ترین روزهای سال هستیم؛ گرمایی که نه فقط در ایران بلکه در کشورهای همسایه نیز رخ داده و به بحران ناترازی برق دامن زده است؛ به عنوان نمونه کشورهای همسایه نظیر ترکیه و عراق این روزها با بحران ناترازی برق دست و پنجه نرم می‌کنند به گونه‌ای که در هفته‌های گذشته مردم این دو کشور هم خاموشی را تجربه کردند.
در این بین افزایش دو درجه‌ای دما نیز بر افزایش مصرف برق دامن زده است؛ به گفته محمدرضا کاویانپور رئیس مؤسسه تحقیقات آب ماه گذشته در تاریخ و سابقه دمای کره زمین یکی از گرم‌ترین ماه‌ها به ثبت رسیده و این در حالی است که در ماه جاری نیز در امتداد ۱۲ ماه گذشته میلادی گرمایش کره زمین همچنان ادامه دارد.
کاویانپور می‌گوید: کره زمین نسبت به قبل از انقلاب صنعتی ۱.۶۳ درجه سانتی‌گراد افزایش دما را ثبت کرده است و ایران بر اساس رکوردهای جهانی در سال گذشته ۱.۰۳ سانتی گراد افزایش دما را نسبت به میانگین بلند مدت تجربه کرده است و پیش بینی می‌شود در سال جاری این عدد افزایش یابد. تغییرات اقلیمی به معنای افزایش دما است اما در کنار آن معنای دیگری نیز دارد که مربوط به جریانات سیلابی می‌شود؛ برای مثال در هفته‌های اخیر در هندوستان با بالاترین افزایش دمای هوا شاهد وقوع سیلاب بودیم. همچنین در کانادا بارندگی ۱۰۰ میلی‌متری در تورنتو رخ داد این در حالی است که در عین حال در بخش‌هایی از این کشور شاهد آتش‌سوزی جنگل‌ها بودیم.
وی با بیان اینکه تغییرات اقلیمی با پارامترهایی چون سیلاب ذوب شدن یخچال‌های طبیعی و بارش‌های مقطعی همراه است تصریح می‌کند: در روزهای گذشته اروپا با دمای حدود ۴۰ تا ۴۵ درجه گرم‌ترین دوران خود را به ثبت رساند این شرایط در خاورمیانه نیز از جمله کشورهای عربی و ایران حاکم بوده و بر این اساس در کنار افزایش ظرفیت تولید برق لازم است برای عبور موفق و بدون بحران تاکید ویژه‌ای بر موضوع سازگاری و همکاری مردم و مصرف‌کنندگان انرژی صورت گیرد.
لزوم رفع ناترازی ۱۷ هزار مگاواتی برق
گرمای بی سابقه هوا غیرقابل کتمان است اما حتی با این وجود هم مصرف بالای انرژی در کشور قابل اغماض نیست؛ برخی کارشناسان علت این امر را قیمت ارزان حامل‌های انرژی می‌دانند به طوری که مصرف انرژی در ایران به تنهایی از نصف مصرف ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا بیشتر است. به عبارتی در ایران به اندازه ۶۰ درصد اتحادیه اروپا (۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا هستند) انرژی مصرف و بر همین مبنا نیز ناترازی برق بالغ بر ۱۷ هزار مگاوات برآورد می‌شود.
اما موضوع به همین جا ختم نمی‌شود و متولیان اعتقاد دارند میزان تولید برق نیز در ایران کم است؛ آمار نشان می‌دهد که در حال حاضر ظرفیت اسمی تولید برق در کشور ۹۳ هزار و ۳۲۰ مگاوات است که به گفته رئیس هیأت مدیره سندیکای برق دولت در برنامه هفتم توسعه هدف گذاری کرده که ظرفیت منصوبه نیروگاهی باید به ۱۲۴ هزار مگاوات افزایش یابد در برنامه هفتم توسعه هدف گذاری شده که ظرفیت منصوبه نیروگاهی به ۱۲۴ هزار مگاوات افزایش یابد. به عبارت دیگر طی ۵ سال آینده باید ۳۱ هزار مگاوات نیروگاه جدید در کشور احداث شود. از این مقدار ۲۱ هزار مگاوات مربوط به نیروگاه حرارتی بوده و ۱۰ هزار مگاوات آن نیز مربوط به نیروگاه‌های تجدید پذیر است که عملاً در مجموع ۲۲ هزار مگاوات نیروگاه جدید ساخته خواهد شد در حالی که برای رفع نسبی ناترازی تا پایان برنامه هفتم باید حداقل ۳۵ هزار مگاوات نیروگاه ساخته شود.
نکته قابل توجه آنکه برای احداث این نیروگاه‌ها و رفع نسبی ناترازی برق نیاز به سرمایه گذاری جدید داریم که دقیقاً مشکل از همین جا شروع می‌شود زیرا به دلیل قیمت ارزان برق سرمایه گذاران بخش خصوصی رغبتی به سرمایه گذاری در این بخش نشان نمی‌دهند.
افزایش دما مصرف برق را بالا برد
افزایش دو درجه‌ای دما در حالی رخ داده که با هر درجه افزایش دما بار شبکه برق حدود ۱۸۰۰ مگاوات افزایش می‌یابد و از آن طرف ظرفیت تولید نیروی برق و تأسیسات شبکه بیش از ۴۰۰ مگاوات کاهش می‌یابد؛ یعنی با هر درجه افزایش دما ناترازی بین تولید و مصرف به بیش از ۲۲۰۰ مگاوات می‌رسد که این ناترازی به شبکه تحمیل می‌شود؛ در واقع به ازای هر یک درجه افزایش میزان مصرف اختلاف بین بار و تولید یا افزایش بار و کمبود تولید به ۲۲۰۰ مگاوات می‌رسد که همین امر منجر به ایجاد ناترازی می‌شود.
بر همین اساس نیز طی روزهای گذشته میزان مصرف برق از ۷۷ هزار مگاوات عبور کرد و با گرم‌تر شدن هوا به نظر می‌رسد مصرف برق هم به همان تناسب افزایش پیدا کند اگر چه با وجود توافقات وزارت صمت و نیرو با کاهش یک روز کاری صنایع کمک شایانی به پایداری شبکه برق شده است اما محدودیت مصرف انرژی توسط صنایع مسأله ساده ای نبوده و تا به امروز گلایه‌های فراوانی از سوی صنعت گران صورت گرفته چرا که اعمال محدودیت در این بخش عدم النفع صنایع را نیز به دنبال داشته است.
در همین راستا بررسی آمار سال گذشته نشان می‌دهد که ناترازی برق در سال ۱۴۰۲ منجر به عدم‌النفع ۱۰۰ همتی شده که به نظر می‌رسد این عدم النفع در سال جاری به ۱۵۰ همت برسد؛ این در حالیست که به گفته کارشناسان این میزان از عدم النفع با اعتبار ساخت یک نیروگاه ۵ هزار مگاواتی برابری می‌کند.
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که به جای محدودیت صنایع باید محدودیت بخش خانگی را در پیش گرفت تا صنایع با عدم النفع دسته و پنجه نرم نکنند و بتوانند با سود حاصله نسبت به ساخت نیروگاه اقدام کنند. با این اقدام نه تنها صنایع دچار خسارت نمی‌شوند بلکه از افزایش ناترازی برق نیز جلوگیری می‌شود. البته این ادعا در حالی از سوی کارشناسان مطرح می‌شود که وزارت نیرو فرصتی را در اختیار صنایع قرار داده تا خود به ساخت نیروگاه اقدام و برق مصرفی خود را از طریق این نیروگاه‌ها تأمین کنند.