مهر: وضعیت تولید خودرو از صنعتی تا کشاورزی مورد رضایت مصرف‌کنندگان نبوده و تقاضا نسبت به عرضه بیشتر است. تولیدکنندگان شرایطی دارند که نخست سفارش کالا به همراه مبلغی به عنوان پیش پرداخت از متقاضی دریافت و سپس محصول مورد نظر را تولید می‌کنند؛ یعنی افراد ابتدا باید پول کالا را بپردازند تا تولیدکننده مبادرت به تولید محصول کند.
اختلاف‌نظر دو وزارتخانه
در بخش ماشین آلات کشاورزی به ویژه تراکتور و کمباین اختلاف نظر بین وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صنعت معدن و تجارت روی عدد نیازمندی بازار سبب شده تا شرایط برای متقاضیان واقعی سخت‌تر شود.
مرکز توسعه مکانیزاسیون وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرده میزان نیاز تراکتور امسال با تمام جزئیات به وزارت صنعت معدن و تجارت ارائه شده است. بر این اساس امسال به ۵۰ هزار و ۵۰۰ ماشین آلات اعم از تراکتور و کمباین نیاز است. جزئیات بیشتر می‌افزاید؛ ۹ هزار و ۵۰۰ تراکتور با قدرت موتور تا ۸۰ اسب بخار دو هزار و ۵۰۰ دستگاه با قدرت موتور ۸۰ اسب بخار و ۱۶ هزار تراکتور با قدرت موتور بیش از ۸۰ تا ۱۲۰ قدرت اسب بخار نیاز است.
گفتنی است؛ نیازمندی امسال بازار کمباین ۱۵۰۰ دستگاه برآورد می‌شود. همچنین اگر این آمار به نیازمندی بخش نوسازی ماشین آلات فرسوده اضافه شود بسته به برنامه ریزی نوسازی عدد بزرگ‌تر می‌شود؛ زیرا از حدود ۶۰۰ هزار تراکتور موجود در کشور ۵۵ درصد فرسوده و این آمار در بخش کمباین ۶۰ درصد معادل ۱۲ هزار دستگاه است.
تسهیلات دلیل صف طولانی انتظار است؟
عدم تخصیص تسهیلات به بخش مکانیزاسیون با توجه به قدرت خرید پایین کشاورزان وضعیت را پیچیده‌تر کرده و در میان این گره کور عدم همکاری دو وزارتخانه در کنار هم شرایط را به اینجا رسانده که هیچ طرف حاضر به پذیرش کم کاری نبوده و توپ در زمین‌های مختلف پاس داده می‌شود.
رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون وزارت جهاد کشاورزی اعلام می‌کند ۷۰ هزار نفر در صف انتظار تحویل تراکتور هستند که ۳۰ هزار نفر آنها پول نقدی دارند در حالی که تراکتوری برای خرید موجود نیست.
این در حالی است که تولیدکننده داخلی تراکتور مدعی است سالانه ظرفیت تولید ۶۰ هزار تراکتور را دارد.
پول هست ماشین نیست
کریم ذوالفقاری رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون وزارت جهاد کشاورزی به مهر گفت: هنگامی که ۳۰ هزار مشتری نقدی ثبت سفارش کرده و در انتظار دریافت تراکتور هستند این سخن منطقی نیست که اظهار شود ظرفیت تولید ۶۰ هزار دستگاه در سال است.
وی افزود: کشاورزانی هستند که پول نقد دارند بدون درخواست تسهیلات حتی حاضر هستند ۲ تا ۳ ماه پول ماشین آلات مورد نیازشان را زودتر بپردازد اما به شرط این که بعد از این مدت تراکتور را تحویل بگیرند.
وی در ادامه سخنان خود اضافه کرد: چند وقت پیش نامه‌ای به مرکز توسعه مکانیزاسیون آمد که فرد در آذر ماه سال گذشته ثبت نام کرده و امید ندارد که یک سال و نیم دیگر به او تراکتور تحویل داده شود.
این مسؤول دولتی تصریح کرد: با یک محاسبه ساده نشان می‌دهد نیاز ما و تقاضا بازار بیشتر از آمار عرضه تراکتور در کشور است. بنابراین از وزارت صنعت معدن و تجارت درخواست داریم به موضوع رسیدگی کند؛ ضرورت این پیگیری به دلیل گلایه‌ای است که کشاورزان دارند.
وی یادآور شد: کشاورزی به اندازه کافی فعالیت پر مشقتی است دردسرهای ماشین فرسوده و ضایعات محصولات را دیگر به هزینه و معیشت این خانوارها نباید افزود.
وی با تاکید بر این که اگر هم اکنون فردی با ۴ میلیارد تومان نقد تقاضای یک دستگاه کمباین را داشته باشد آیا موجود است گفت: حتی اگر بخواهد ۲۰ درصد هم اضافه‌تر از قیمت روز بپردازد تا وسیله کار خود را خریداری کند باز هم پیدا نمی‌کند. این ضعف ما در حوزه تأمین ماشین آلات و تجهیزات مورد نیاز بخش کشاورزی است و باید این نیازمندی کشاورز در حوزه ادوات تأمین شود.
وی یادآور شد: همین کشاورز با کمباینی کار می‌کند که برای سال ۶۰ است.
از نیاز تا تأمین آن
به گفته ذوالفقاری نیاز است سالانه ۵۰ هزار تراکتور تولید شود ۲۰ هزار عدد برای کسانی که تراکتور ندارند و ۳۰ هزار دستگاه برای نوسازی ناوگان.
به گفته این مسؤول دولتی با این حجم نیازمندی سال گذشته ۲۵ هزار تراکتور در داخل تولید شد.
فرصت سوزی فرسوده‌ها
ناصر قربانیان یکی از فعالان حوزه تولید ماشین آلات کشاورزی درباره وضعیت تولید این تجهیزات به مهر گفت: بر اساس آماری که وجود دارد ۵۰ درصد تراکتورهای کشور فرسوده است. در ادبیات ماشین آلات تراکتور فرسوده یعنی خودرویی که از عمر ساخت آن ۱۳ سال گذشته است. این یکی از دغدغه‌های تولید داخل بوده و سال گذشته با حضور رئیس دولت سیزدهم در خط تولید نامه کتبی داده و توضیح داده شد که تراکتورهای فرسوده بالای ۲۰ سال ساخت عدد بزرگی است.
وی افزود: برای حل این چالش ۳ سناریو مطرح شد. همچنین میزان صرفه‌جویی ناشی از سوخت در این نامه آمد. پیگیری این مساله با دو نامه کتبی بعدی ادامه یافت؛ اما هنوز سازوکار اجرایی برای این موضوع تعریف نشده است چون مصوبه آن در هیأت وزیران سال ۸۷ تصویب شده و روش اجرایی آن مشخص است؛ اینکه از مصرف کننده چگونه حمایت شود و از تأمین کننده چه حمایتی وجود داشته باشد. به این ترتیب مشکلی در اجرا وجود ندارد فقط باید تسهیلات آن فراهم شود. حتی فعالان بخش تولید این موضوع را مطرح کردند که در حال حاضر چون خرید تراکتور جذابیت زیادی دارد تولیدکننده می‌تواند تمام تولید خود را به نوسازی تراکتورهای فرسوده اختصاص دهد. دغدغه این است که فروش هدفمند باشد و به دست کشاورزی برسد که واقعاً به آن نیاز دارد.
وی با بیان این که یکی از پیشنهادهای فعالان بخش تولید هدف دار شدن فروش است تصریح کرد: این امر در ادامه می‌تواند منجر به صرفه‌جویی انرژی در سوخت شده و از ضایعات جلوگیری می‌کند.
آمار متقاضیان بازار
این فعال بخش تولید درباره اعداد و ارقام تراکتور مورد نیاز کشور عنوان کرد: در جلسه‌ای که با حضور رئیس کمیسیون کشاورزی آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی برگزار شد گزارشی ارائه شد مبنی بر این که درخواست رسمی در کشور برای تراکتور ۵۵ هزار دستگاه است؛ کسانی که حتی محصول خود را انتخاب کرده‌اند.
وی درباره درخواست غیررسمی هم گفت: افرادی هستند که درخواست داده‌اند اما مدل تراکتور خود را انتخاب نکرده یا اینکه مدارکی ارائه نکرده‌اند.
وی با بیان این که هر کس درخواست تراکتور داشته باشد به او تراکتور تحویل نمی‌شود اظهار کرد: فرد درخواست کننده باید مدارک و مستندات کشاورزی را ارائه دهد. تراکتور ابزاری تخصصی و برای کار کشاورزی است.
وی در پاسخ به این پرسش که از این آمار چند نفر پول نقد دارند گفت: حدود ۲۰ هزار نفر از این متقاضیان تاکید دارند فقط با تخصیص تسهیلات قادر به خرید محصول مورد نیاز خود هستند. این جزئیات به متولیان امر ارائه شده است؛ در واقع ۹۵ درصد متقاضیان یکی از اولویت‌های آنها تسهیلات است. تأمین کننده این متقاضیان را در برنامه فروش لحاظ نمی‌کند چون خرید با تأمین شرایط است.
وی اظهار کرد: در بخش فروش ۳ اولویت تسهیلات پیش فروش و نقدی تعریف شده که شرایط واگذاری متفاوت می‌شود. به عنوان مثال برای ۲۰ هزار نفر از ۵۵ هزار متقاضی پیش فاکتور صادر شد اما نتوانستند مبلغ را واریز کنند و انصراف دادند؛ ولی مجدداً درخواست داده و در صف خرید ایستاده‌اند به امید این که تسهیلات تخصیص داده شود. ۱۵ هزار نفر باقی مانده هم با یک مرحله فروش تراکتور تحویل آنها می‌شود.
قربانیان با تاکید بر این که متولیان باید قدرت خرید کشاورزان را تقویت کنند گفت: اگر به دنبال توسعه مکانیزاسیون هستیم بهتر است دغدغه اصلی تأمین و تخصیص تسهیلات به این بخش باشد. در حال حاضر ۳ سال است که تسهیلاتی به این بخش پرداخت نشده تسهیلاتی که قبلاً با سود ۱۵ درصد بوده امروز به ۲۳ درصد رسیده است.
وی گفت: زمانی که اختلاف قیمت بین کارخانه و بازار کم می‌شود ریزش تقاضا روند افزایشی به خود می‌گیرد. به عنوان نمونه ابتدای سال گذشته اختلاف قیمت با ۳۰۰ میلیون تومان آغاز شد در حالی که در بهمن و دی این اختلاف به ۵۰ تا ۶۰ میلیون تومان رسید. در چنین شرایطی که اختلاف کم می‌شود آمار انصرافی‌ها زیاد می‌شود. به این ترتیب دلال‌ها از این بازار کنار می‌روند چون سودی وجود ندارد.
آمار تولید چقدر است؟
این فعال بخش تولید تراکتور در پاسخ به این پرسش که سالانه چه تعداد تراکتور در کشور تولید می‌شود اظهار کرد: با مراجعه به سایت کدال این عدد آمده است. سال گذشته بیش از ۳۵ هزار تراکتور در کشور تولید شد و بیش از ۳۱ هزار دستگاه در بازار داخل عرضه و باقی صادر شد.
وی درباره پیش بینی تولید امسال هم گفت: حدود ۴۵ هزار دستگاه در برنامه تولید است که ۴۱ هزار تراکتور برای بازار داخل خواهد بود و باقی صادرات می‌شود. یکی از نکات مهم در بازار ماشین آلات این است که هر کس که تقاضا تراکتور داشت نمی‌توان کشاورز تلقی کرد.
وی با اشاره به برنامه ششم توسعه عنوان کرد: در برنامه ششم هدف گذاری افزایش ۱۱ صدم بخش مکانیزاسیون بود اما در اجرا از برنامه پیشی گرفتیم و افزایش ۷ صدم تجربه شد.
قربانیان در پایان یادآور شد: نیاز واقعی بازار حدود ۴۰ هزار دستگاه است که مهم‌ترین چالش برای خرید تسهیلات بوده تا قدرت خرید کشاورزان در حوزه تأمین ابزار و تجهیزات فعالیت‌شان افزایش پیدا کند.